ده درس مهم در زمينه تجارت اينترنتي

ده درس مهم که در زمينه تجارت اينترنتي آموخته ام
از زمان شروع کار با اينترنت و تجارت الکترونيک، نکات و درسهاي زيادي ياد گرفته ام که دوست دارم برخي از مهم ترين آنها را با شما به اشتراک بگذارم.

درس اول
يکي از کارهائي که بايد اولويت بالائي براي شما داشته باشد، جمع آوري آدرس پست الکترونيک بازديد کنندگان سايت شما است. از زمان شروع سايت، به جمع آوري آدرسها بپردازيد. تهيه يک ليست از مشتريان بالقوه خدمات شما، يک بايد است. هرچند ارائه يک خبرنامه الکترونيک بسيار عالي است ولي خيلي ضروري نيست. شما مي توانيد به ليست خود، تغييرات سايت، محصولات جديد يا هرچيز ديگري که دوست داريد ارسال کنيد.
توجه داشته باشيد که تا زماني که ليست شما کوچک است، مي توانيد آنرا توسط نرم افزار پست الکترونيک موجود در رايانه خود پيش ببريد ولي وقتي ليست شما بزرگ شود، مثلا از 100 آدرس بيشتر شود، ديگر بايد به دنبال ابزارهاي مخصوص مديريت ليست باشيد و يا از سايت هاي مخصوص اين کار استفاده کنيد. هرچند شخصا تمايلي به نام بردن از سايت خاصي براي اين کار ندارم، ولي چون خدمات سايت www.ymlp.com کمک بزرگي در اين زمينه براي من بوده، هميشه آن را به ديگران پيشنهاد مي کنم. سايت ياهو هم خدمات مناسبي در اين زمينه ارائه مي کند.

درس دوم
سايت شما ممکن است باعث پيروزي يا شکست شما شود. يک سايت با ظاهر حرفه اي نقش اساسي در موفقيت شما دارد. اگر در طراحي يک سايت حرفه اي چندان مهارت نداريد، حتما يک نفر حرفه اي براي اين کار استخدام کنيد. توجه داشته باشيد که سايت حرفه اي به معني يک سايت با امکانات گرافيکي بالا و بخشهاي متحرک و يا حتي بخشهاي Flash نيست. سايت حرفه اي در نگاه اول ممکن است خيلي هم ساده به نظر آيد ولي ساختارمناسب، راحتي حرکت در سايت، دسترسي سريع به اطلاعات، سرعت بالا آمدن مناسب (مخصوصا با خطوط نه چندان مناسب ما)، وجود خدمات مناسب، خدمات پشتيباني مناسب، پشتيباني مناسب از زبان هاي مختلف و پارامتر هاي متعدد ديگري در حرفه اي شدن سايت شما موثر هستند. وجود يک مشاور در اين زمينه در کنار شما، خيلي به شما کمک مي کند.

درس سوم
اگر مي خواهيد پول زيادي بدست آوريد، بايد يک بازار خاص را انتخاب کنيد که نياز ويژه اي از مشتري را پاسخ دهد. مردم محصولات و خدماتي که نياز شخصي آنها را پاسخ دهند خيلي دوست دارند. اگر شما نفر اول در برآوردن اين نياز باشيد، برنده هستيد. سعي نکنيد در سايت خود همه جور خدمات يا محصولات را ارائه کنيد. مثلا براي خريد کتاب، يک سايت فرهنگي که روي فروش کتاب متمرکز است را انتخاب مي کنيد يا يک سايت که از فروش گل و اسباب بازي گرفته تا فروش لوازم منزل و شوکلات و کتاب ؟ حتي آمازون که همه چيز مي فروشد، هنوز به عنوان يک کتاب فروشي شناخته مي شود تا يک اسباب بازي فروشي.

درس چهارم
ايجاد ترافيک بالا براي سايت شما نياز به صرف وقت و هزينه دارد. کليد ايجاد ترافيک بالا براي سايت شما، برقراري هرچه بيشتر ارتباط از ساير سايتها به سايت شما است. هرچند ليست شدن در موتورهاي جستجو اولين قدم شما بايد باشد ولي نبايد به آن اکتفا کنيد. دو روش خوب براي ايجاد ترافيک به سايت شما عبارت است از :
- برنامه همکاري فروش (Affiliate program) – چنين برنامه اي به برقراري صدها و حتي هزاران ارتباط از ساير سايتها به سايت شما کمک مي کند. موضوع از اين قرار است که شما برنامه اي طراحي مي کنيد که هرکس که خدمات و محصولات شما را از طريق سايت خود بفروشد، درصدي از فروش به او تعلق مي گيرد. حتي برخي برنامه ها، در جلب مشتري، حتي اگر فروشي هم صورت نگيرد، پول مي دهند.
- ارائه خدمات و محصولات رايگان – ارائه چنين امکانات رايگاني به جذب ترافيک زياد به سايت شما کمک خوبي مي کند. مثلا ارائه مقالات رايگان که ديگران بتوانند در سايت خود از آنها استفاده کنند و به سايت شما ارتباط دهند. کتاب هاي الکترونيک رايگان، نرم افزار، فايل هاي صوتي که بتوانند در Flash از آنها استفاده کنند، ملودي هاي طراحي شده براي گوشي هاي موبايل و خيلي چيزهاي جذاب ديگر.

درس پنجم
فروش محصولات و خدمات خودتان خيلي از فروش براي بقيه، سود آورتر است. برخي از برترين اقلام قابل فروش در اينترنت عبارتند از :

- نرم افزار
- اطلاعات
- سايت هاي اختصاصي
- خدمات اينترنت

درس ششم
معمولا مردم دوست ندارند که در معرض فروش قرار گيرند و در مقابل آن مقاومت مي کنند. شما خيلي موفق تر خواهيد بود اگر در جهت ارائه کمک به مشتريان خود حرکت کنيد. اين کار با نوشتن مقالات مفيد، دوره هاي آموزشي و يا حتي با حضور فعال در اتاق هاي گفتگوي مناسب با خدمات شما حاصل مي شود. اعتماد، حرف اول را در تجارت اينترنتي مي زند. شما بايد در ميان مخاطبين خود، اعتبار کسب کنيد. اگر مشتري احساس کند که شما قبل از فکر کردن به فروش به او و بدست آوردن پول، مي خواهيد مشکل او را شناسائي کنيد و به او در رفع نيازش، کمک کنيد، خيلي راحت تر به شما اعتماد مي کند.

درس هفتم
خودکار کردن کارها، وقت با ارزش شما را حفظ مي کند. هرچند در تجارت، خيلي کارها را بايد شخصا انجام دهيد و درگير آنها شويد، خيلي کارها را هم مي توان خودکار کرد، مثل :

- مديريت ليست آدرسها
- پيگيري ها با مشتري
- پيام هاي خوش آمد گوئي
- پيغام هاي تشکر
- پيگيري سفارش ها
- تاييد سفارش ها

اين کار با استفاده از سيستم هاي پاسخ گوي خودکار، کدها و برنامه هاي نرم افزاري قابل حصول است.

درس هشتم
سازمان مناسب کار، يک دليل اصلي موفقيت تجارت شما است.

- يک برنامه کاري زمان بندي شده براي هر روز خود تنظيم کنيد.
- از برنامه دريافت پست الکترونيک با قابليت طبقه بندي نامه هاي دريافتي در زير شاخه هاي مختلف استفاده کنيد.
- فايل ها و شاخه هاي موجود در رايانه خود را براي دسترسي راحت تر و سريع تر، تنظيم کنيد.
- يک صفحه “سوال و جواب هاي مکرر” براي سايت خود طراحي کنيد.
- براي پيام هائي که بصورت متناوب ارسال مي کنيد، يک ساختار مشخص تعريف کنيد.
- در رايانه خود يک صفحه شامل اطلاعات ورود به سايت هائي که با آنها همکاري داريد و آدرس وب آنها براي دسترسي راحت تر، تهيه کنيد.

درس نهم
بالاترين اولويت براي شما بايد خدمات پس از فروش مناسب و رضايت کامل مشتري باشد. هرچند داريم در مورد دنياي اينترنت صحبت مي کنيم ولي با مردمي که در دنياي واقعي زندگي مي کنند سروکار داريم. خيلي هم به ارتباط هاي مصنوعي و نرم افزاري و پست الکترونيک تکيه نکنيد. خيلي از بازديد کنندگان سايت شما مي خواهند با يک تفر در بخش خدمات مشتري شما حرف بزنند و بعد خريد کنند. از امکانات پشتيباني زنده (Live Agent) در سايت خود استفاده کنيد.

درس دهم
براي بدست آوردن پول، بايد پول خرج کنيد. شما بايد در موارد زير با دست باز سرمايه گذاري کنيد :
- رايانه
- دسترسي به اينترنت
- نرم افزار
- ثبت دامنه
- ميزباني سايت
- آموزش شامل کتاب، سي دي و غيره
- تبليغات

درس يازدهم
هرچند قرار ما فقط ده درس مهم بود، ولي هميشه به خاطر داشته باشيد که خطرناک ترين تهديد براي موفقيت شما و غير حرفه اي ترين کار در اينترنت، SPAM است. هميشه از آن دوري کنيد.

مطالب بالا، ليست کاملي نيست و فقط به عنوان شروع و راهنما مي تواند مفيد باشد. مطمئنا مسائل و نکات بسياري هستند که بايد مورد توجه قرار گيرند و شما بسياري از آنها را مي شناسيد و به آنها عمل مي کنيد.

مشکلات تجارت الکترونيک – قسمت دوم

زير ساختهای روبنائی تجارت الکترونيک در ايران – قسمت دوم

آنچه مورد نظر من است که دوست دارم خواننده به آن توجه کند اين است که براي برقراري کامل خدمات تجارت الکترونيک، بايد اين موضوع را در نظر بگيريم که براي بستر سازي اين موضوع، نياز به صرف وقت، سرمايه، دانش و نيروي زيادي است. اين چنين نيست که يک شبه صاحب تجارت الکترونيک شويم. توجه داشته باشيم که حتي در ساير کشورها، اين موضوع که مردم به راحتي از طريق اينترنت خريد کنند خيلي به زمان هاي قبل از 3 سال بر نمي گردد ولي زماني که اين موج به راه افتاد، بسياري از مسائل کمکي آماده بوده است در غير اين صورت، موفقيت تجارت الکترونيک حتي در آن کشورها هم غير ممکن مي بوده است. مسائل کمکي که مورد نظر من است، نه خيلي پيچيده و يا غير ممکن و نه خيلي فني است که به عقل ما نرسيده باشد. يک سري استانداردها، تعاريف، فرهنگ سازي ها و مستنداتي است که در طي سالها وجود اينترنت در جهان، تهيه و تنظيم شده اند.

برمي گرديم به مثال خودمان. بيائيد موضوع مورد بحث را کمی پيچيده تر کنيم، مثلا اگر کاربر ما به زبان انگليسی آشنايی کامل نداشته باشد، که در واقع اين فرض چندان دور از ذهني نيست چون اصولا تسلط به زبان دوم و مشخصا زبان انگليسي، چندان در ميان ما ايرانيان اهميت ندارد، آنگاه در زمان جستجو دنبال مثلا “خريد ايکس باکس آنلاين” می گشت که مطمئن باشيد احتمال پيدا شدن حتی يک مورد از آن در گوگل، صفر است. يا اگر مثلا موضوع مورد جستجوی ما، عرق بيدمشک می بود، نه تنها در جستجوی فارسی نمی توانستيم سايت مورد نظر را پيدا کنيم حتی معادل انگليسی آن کلمه هم يا وجود ندارد يا کسی که آنرا بداند قابل دسترس نيست.

می خواهيد موضوع را کمی بيشتر پيچيده کنم تا کاملا از امکان تجارت الکترونيک نا اميد شويد؟ اين کار خيلی راحت است، کافی است به اين نکته توجه کنيد که هيچ شرکت ISP در ايران وجود ندارد که به شما در مورد محرمانه بودن اطلاعات شما که از طريق آن شرکت ارسال می شود ضمانت دهد، مثلا پاي قرارداد شناسه دسترسي اينترنت که شامل اين تضمين است را امضاء کند، اين مورد به اين معني است که از همان ابتدای راه، اطلاعات کارت اعتباری شما در معرض خطر است. جلوتر می رويم و می بينيم تمام سايتهای ايرانی در سرورهائی در کشورهاي کانادا يا آمريکا ميزبانی می شوند که دسترسی مستقيم و فيزيکي به آنها برای مديران سايتها غير ممکن و برای تيم های فنی شرکت هاي آن طرف آب، مثل آب خوردن است. يعنی تمام اطلاعات بانکهای اطلاعاتی سايتها، نه در دست صاحبان آنها که در دست کسانی که حتی يک بار هم آنها را نديده ايم است، می پرسيد مثلا کدام اطلاعات؟ می گويم مثلا گزارش سود و زيان سالانه شرکت شما که محرمانه است و براي استفاده در سفر تجاري شما به خارج از کشور، در سايت شما کپي شده است و نبايد در اختيار ديگران باشد.

موضوع جالب شد. گوئي که مسائل زير بنائی و روبنائی دارند جای خود را عوض می کنند يا حداقل اينکه برخی مسائل روبنائی دارند می روند زير تر !

ولي اصولا چرا بحث را از يک مثال ساده به اين جا کشاندم. خوب امکان خريد اينترنتي نداريم، مگر دنيا به پايان مي رسد ؟ اصلا چه ايرادي دارد که نتوانيم Xbox را از طريق اينترنت خريداري کنيم ؟ البته حق با شما است، شايد واقعا امروز به اين مسئله به صورت يک امکان لوکس نگاه کنيم ولي بيائيد سرمان را از زير برف در آوريم و روزي را ببينيم که دربهاي تجارت جهاني به روي ما باز شود و خود را در دنياي الکترونيک آنطرف مرزها بيابيم. اقيانوسي از اطلاعات و امکانات که حتي کودک 10 ساله آنها خيلي راحت تر و معمولي تر از برخي متخصصين ما از آنها استفاده مي کند. روزي را تصور کنيد که قرار است در يک مناقصه الکترونيک که در کشوري ديگر به راه افتاده شرکت کنيد. روزي که اگر از طريق وب سايت خود فروش انجام ندهيد، ورشکست خواهيد شد. روزي که جلسات شما با طرف هاي تجاري شما از طريق شبکه اينترنت خواهد بود. نگوئيد حالا تا آن روز خيلي وقت داريم، موضوع مربوط به همين يکي دو سال آينده است.

خوب حالا چه نتيجه اي مي خواهم بگيرم. راستش را بخواهيد معمولا ما در مشکلات و معضلات قبل از رسيدگي به اصل موضوع و پيدا کردن راه حل مناسب آن، دنبال مقصر مي گرديم. اول بايد مقصر را محاکمه کنيم و بعد ببينيم چه کار براي حل موضوع مي توان انجام داد. معمولا هم خيلي دلمان مي خواهد که خودمان را کاملا مبري نشان دهيم. ولي در اين موضوع خاص مورد بحث ما، راه گريزي نداريم.

واقعا چرا هنوز مسائل پايه اي و خيلي ساده که براي پيشبرد تجارت الکترونيک ضروري هستند در کشور ما مورد توجه مناسب قرار نگرفته اند ؟ معمولا اين طرز فکر حاکم است که کارهاي اساسي و بنيادي بايد توسط متولي اصلي آن يعني دولت ها، انجام شوند و پس از بستر سازي و آماده بودن زير ساختها، نوبت بقيه است که از اين امکان فراهم شده، استفاده کنند. يعني اين محدوديت که تا دولت ها فلان کار را انجام ندهند و فلان سرمايه گذاري را انجام ندهند، نمي توان کاري از پيش برد، ما براي خودمان خلق مي کنيم و دست و پاي حرکت خودمان را مي بنديم.

در مثال مورد بحث اين مقاله، اگر يادتان باشد در شروع، فرض کرديم تمام مشکلات ارتباطی، امنيتی، بانکی و غيره حل شده است يعني در واقع فرض کرديم که دولت وظيفه خود را کامل انجام داده است و در آخر به اين نتيجه رسيديم که حتی همه آنها که حل شوند، هنوز قادر به انجام تجارت الکترونيک نخواهيم بود. دولتها وظيفه برقرای ارتباط، يا تسهيل اين کار را دارند، بانکها هم، فعلا که اکثرا دولتی هستند و بايد دولت به مشکل پرداخت اينترنتی سر و سامان دهد ولی باور کنيد طراحی سايتهای قوی، پرمحتوی، به روز، ايمن، سريع و با امکانات فارسي به عهده دولتها نيست، در ليست مسائل زير بنائی هم نيست. البته زير بنائي به مفهوم اهميت بيشتر يک موضوع نيست. ممکن است خيلي از مسائل هرچند کوچک تاثير بسيار مهمي در سرعت پيشبرد يک پروژه داشته باشند ولي در ليست کارهاي زير بنائي هم نباشد. وظيفه سرو سامان دادن به اين گونه مسائل، در ليست وظايف شرکتها، افراد، صاحبان سايت، طراحان سايت، آموزشگاهها، اساتيد دانشگاهها و مديران صنايع است. اين وظيفه متخصصين شبکه و خدمات اينترنت است که به اين مسائل بپردازند و موازي با اقدامات دولتها در تسهيل روند استقرار امکانات تجارت الکترونيک، به مسائل تخصصي سروسامان دهند.

هرگز نبايد تجارب ديگران در اين زمينه ها را ناديده گرفت و يا چنين انگاشت که ما راه جديد و خارق العاده اي را مي توانيم پي ريزي کنيم. با خلاقيت و ابداع مخالف نيستم ولي برخي امور را بايد دنباله روي کرد، برخي سوال ها فقط يک جواب دارند. بايد آنچه در جهت زمينه سازي استقرار تجارت الکترونيک در ساير نقاط جهان انجام شده است را مد نظر داشت و تحقيقات و برنامه ريزي اجراي آنها را سريع تر فراهم ساخت.

اين وظيفه به گردن تمام کساني است که دستي در دنياي الکترونيک و اينترنت دارند. يکی از آنها هم شما هستيد که بايد از همين امروز، تمام سايت خود را بررسی مجدد کنيد، با ديد اينکه آينده تجارت الکترونيک در گرو سايت شما است.

البته زياد هم نا اميد نباشيد، با تمام اين مشکلات، سايتهای قوی و مفيد در ميان سايتهای ايرانی يافت می شوند. حتی برای شما کالا را درب منزل هم می آورند کلی هم به شما جايزه می دهند و تخفيف می دهند. آخرين قيمتهای بازار را هم برايتان از طريق پست الکترونيک می فرستند. خلاصه اينکه زياد هم بی انصافی نکنيم. ولی اين را به خاطر داشته باشيم که هنوز خيلی کار داريم که بايد انجام دهيم. اين را هم توجه داشته باشيم که کشور ما در ميان بسياري از کشورهاي جهان، رتبه خوبي از نظر ميزان استفاده از شبکه اينترنت و سرعت رشد آن در جامعه دارد و همچنين مطالب اين مقاله فقط براي کشور ايران صادق نيست و مي توان آنها را بصورت عام نيز مورد بررسي قرار داد.

پايان.